CİHAN DEMİRCİ YAZDI: DÜNYA ÇİZERLERİNDEN PORTRELER: "SERGİO ARAGONES"

Sergio Aragones 1982 yılında San Diego'da... (FOTO: Alan Light)

"Dünya Çizerlerinden Portreler" başlıklı bu köşede fırsat buldukça dünya çizerlerinden takip ettiğimiz, sevdiğimiz, bizi etkilemiş olanlarla ilgili bilgiler ve çizgiler paylaşıyorum... 

70'li yılların ikinci yarısı yılları... Henüz 15-16 yaşlarında liseye yeni adım atmış biriydim... Karikatüre, mizah yazarlığına ve hiciv şairliğine yeni yeni sarılmaya başladığım güzelim dönemler... 

O yıllarda olanaklar kısıtlı olsa da, bugünkünden binlerce kat iyiydi, çünkü bambaşka bir Türkiye ve bambaşka bir dünya vardı!.. 

Yolumu sıkça Sirkeci'ye, Eminönü'ne düşürdüğüm yıllardı. Zaten Cağaloğlu Yokuşunu da ufaktan çıkmaya başlamıştım... Eminönü ve Sirkeci'deki bazı gazete bayiilerinde kapakları kesik halde duran bir Amerikan mizah dergisi dikkatimi çekmişti...

SERGİO ARAGONES KARİKATÜRÜ... (MİZAHHABER) 

MAD DERGİSİ KAPAĞI VE 3. SAYFASI...

Adını çizer arkadaşlardan duymuştum, bu dergiyi ilk kez aldığımda eve dönmek için Eminönü'nden bindiğim Kadıköy vapurunda adeta derginin içine düşmüştüm...

Çok usta işi çizerlerin çizgileri, çizgi romanları beni çok etkilemişti... Büyük bir keyifle incelediğim bu dergi: "MAD" dergisiydi...(Yani; "ÇILGIN" 1952 yılında yayınlanmaya başlamış, zamanla dünya mizah dergiciliğinin zirvesine oturmuş, dünyanın en çok satan mizah dergisiydi... 80'li yılların başlarına gelindiğinde dünyanın en çok satan mizah dergilerinin ilk üç sırasında; Mad, Rusların parti dergisini aşamamış Krokodil'i ve 500 bini bulmuş tirajıyla Gırgır vardı ki, bu da bizim gurur kaynağımızdı...

Sergio Aragones usta, 1992 yılında İstanbul'a gelmişti. Karikatürcüler Derneği'nin Karikatür ve Mizah Müzesindeki etkinliğinde dernek üyesi çizer arkadaşlar Aragones'leyiz...Soldan sağa: Oğuz Peker, Kamil Yavuz, Serio Aragones, tercüman arkadaş, Cihan Demirci ve Arman Salepçi... 

Mizah yolculuğu 1952'de başlayan MAD, 200 bin tirajlardan 2 milyon 100 bin tirajlara kadar ulaşmış, dünyanın pek çok ülkesinde de yayınlanan müthiş bir dergiydi. 1952'de çıkıp, 2019 yılına dek tam 67 yıl yaşayan MAD dergisi basılı yayıncılığını 2019 yılında noktaladı. 

Amerikalı bu dergide ilgimi çeken pek çok çizer içinde bir tanesinin çizgi ve esprilerine özellikle kaptırmıştım. Yaklaşık bir 10 yıl sonra yurt dışına gittiğim yıllarda Fransa'da albümlerini ve küçük boydaki sevimli kitaplarını alacağım bu kendisi de renkli çizer aslen İspanyol kökenli bir isimdi: SERGİO ARAGONES... İsmi bile etkileyiciydi...

Ülkemizde Mort Drucker'ların, Jack Davis'lerin, Don Martin'lerin, Dave Berg'lerin çizgici olarak Gırgır ve Çarşaf'tan yetişenleri çok etkilediği bu dönemde Sergio Aragones sevimli çizgisi ve Meksika coşkusu taşıyan esprileriyle çok etkilemişti. Yıl: 1992'ydi... Karikatürcüler Derneği'nin faal olduğu yıllardı, ben de dergici kökenli bir çizer olarak geç de olsa bu derneğe 90 başlarında üye olmuştum. 

Bizim için çok güzel bir şey oldu 1992'de!..  Hayranı olup kitaplarını edindiğim bu usta MAD dergisi çizeri Sergio Aragones ile Fransa'nın en önemli gazete çizerlerinin başında gelen, Le Monde gazetesinin çizeri Plantu İstanbul'a geldiler bizim Saraçhane'de ne yazık ki AKP döneminde bilinçli bir şekilde yok edilmiş olan Karikatür ve Mizah Müzemize konuk oldular. Dernek üyesi çizerler olarak heyecanla koştuk, onlarla tanışmak için, o yıllardan kalma bir kaç fotoğraf anısı da kalmış... 

Yarım yamalak İngilizce ve Fransızca ile arada tercümanlık yapanların da katkısıyla ve de çizer olmanın avantajlarıyla onlarla keyifli bir buluşma yaşadık. Plantu'yu bir başka yazıya bırakıp, şimdi gelelim Aragones ustaya... 

Sergio Aragones, hayata gözlerini İspanya'da açmış, tarih: 6 Eylül 1937... O tam bir dünya vatandaşı, zaten bu çok renkli kültürel özelliği mizahına da yansımıştır. Henüz 6 yaşındayken, İspanya iç savaşının yarattığı ortam yüzünden ailesiyle Fransa'ya göç eden Aragones sonrasında kendini Meksika'da bulur ve çizerliğe de orada adım atar... 

Aragones, Meksika'daki ilk zorluklarını şöyle anlatır: "Yeni geldiğim için çok fazla arkadaşım yoktu. Sen yeni çocuksun ve bir aksanın var. Zaten benim her zaman bir aksanım oldu... Ne zaman diğer çocuklar seninle dalga geçiyor, evden çıkmak istemiyorsun yani evde kalıyorsun, ne iş yapıyorsun kalemleri alıp çizmeye başlıyorsun!.."

Aragones'in ilk profesyonel işinin yayınlanması 1954'te bir lise sınıf arkadaşının Aragonés'e haber vermeden çalışmasını bir dergiye göndermesiyle gerçekleşti. Sonrasında Meksika'da üniversitede mimarlık okurken "Pandomim" öğrendi!.. Aragonés pandomime merakını şöyle anlatıyor; "Pandomimci olmak için değil, hareketin fiziksel yönlerini çizgi romanlarıma uygulamak için pandomim öğrenmek istedim!.." Bu özelliğini öğrenince aklıma ilk düşen elbette bizi yetiştiren usta Oğuz Aral'ın da pandomim merakı ve hatta bu anlamda MSM'de hocalık bile yapmasını anımsadım!.. 

Meksika'da alt yapısını oluşturan Aragones, Meksika'nın yetmediğini görünce 1962 yılında (benim doğduğum yılda!) Amerika'ya taşınır!.. Nişanlısıyla orada evlenip New York'a yerleşir... Kendi anlatımıyla; "Amerika'ya cebinde 20 dolardan ve çizimlerinden oluşan bir dosyadan başka hiçbir şeyi olmadan gelip yerleşir!.." 

İngilizcesi yeterli olmadığı, İspanyolcasıyla biraz güçlük çeker ama 1963 yılında çizgileri MAD dergisinde ilk kez yayınlanmaya başlar!.. Sergio Aragones'in çok önemli bir özelliği de, dünyanın en hızlı çizerlerinin başında yer almasıdır!.. O kadar hızlı çalışır ki, bu yüzden de çok üretmiş, çok çizmiştir. 

MAD dergisinin çılgın editörü Al Feldstein bu yönünü anlatmak için şöyle demiştir: "Ona izin verseydik tüm dergiyi çizebilirdi!.." Bu özelliğini de gene yakından tanıma fırsatı bulduğum, çok yönlü sanatçı ağabeyim Altan Erbulak'a benzettim doğrusu... Altan abi de, o kadar hızlı çizerdi ki, aynı anda biriyle sohbet ederken, kağıda neredeyse tam olarak bakmadan bile müthiş çizimler yapardı!..

Dediğim gibi, Aragonés çok üretken bir sanatçıdır; çalışma arkadaşlarından Al Jaffee onu şöyle anlatır: "Sergio, kelimenin tam anlamıyla, restoranlarda peçetelere çoğu karikatürcünün tüm kariyerleri boyunca çizdiğinden daha fazla karikatür çizmiştir." 

Eh bu da bana özellikle çizgi ustası sevgili Semih Poroy arkadaşımı anımsattı doğrusu... Henüz 2002 yılında yazar Mark Evanier, Aragones'in 1963'ten başlayarak sadece Mad dergisi için 12.000'den fazla karikatür yazıp çizdiğini tahmin etmişti. 

Sergio Aragones, tam 56 yılı bulan bir süre yani 1963'ten 2019'a dek MAD dergisinin basılı sürdüğü son ana dek MAD'ta yazıp-çizdi, çizgi romanlar, bant karikatürler yaptı, pek çok kitabı, albümü yayınlandı, televizyon animasyonlarında çalıştı. Pek çok ödül aldı, çok renkli kültürünü çizgilerine-öykülerine de yansıttı...

Büyük usta Aragones bugün 86 yaşının olgunluğunu yaşıyor zira dergisi MAD bundan 5 yıl kadar önce basılı yayınına son verdi ama yaşadığımız dijital çağın yarattığı ortam nedeniyle özel basımlar ve internet üzerinden üretim devam ediyor... 

Fransa'da edindiğim albümlerini zaman zaman karıştırırım, şimdilerde internette de MAD'deki işlerini incelemeye devam ediyorum. Özellikle Aragones'in "Gölgeler" karikatürlerindeki yaratıcılığını çok severim... Yazının altında bazı örneklerini paylaşıyorum...

Çok genç yaşta bu işlere adım attığımızda geçenlerde yazıp anlattığım Arjantinli Mordillo gibi önümüzde ışık olmuş çizerlerden biri olarak, çizginin gür kahkahası Aragones ustaya mizah dolusu sevgilerle...  

YAZI: Cihan Demirci (5 Ağustos 2023-Foça) MİZAHHABER 

#SERGİOARAGONES 

KAYNAK GÖSTERMEDEN KULLANMAYINIZ... 

#Mizahhaber