Mizah edebiyatının büyük ustası Rıfat Ilgaz o gün, bugündür doğum yeri Kastamonu-Cide'de 6-7-8 Temmuz tarihlerinde düzenlenen etkinliklerle anıldı, anılıyor. Ama onu sevgiyle, özenle ve yoğun emekle yaşatan biri var ki, ondan bahsetmeden Rıfat Ilgaz gibi bir usta anılmaz, bu isim onun sevgili oğlu Aydın Ilgaz'dır. Babasının kurduğu Çınar Yayınları'nı uzun yıllar sürdüren Aydın Ilgaz, bundan bir kaç yıl önce Kırmızı Kedi Yayınevi'nin bünyesine katılan Çınar Yayınları'nda babasını yaşatmaya ve onun emeklerini korumaya özenle devam ediyor. Bulduğu her fırsatta babası hakkında söyleşiler gerçekleştiren, onu özellikle genç kuşaklara tanıtan Aydın ağabey ve sevgili eşi Nilgün Ilgaz, Rıfat Ilgaz'ın ruhunu sürekli şad ediyor ve yaşatıyorlar. Bu anlamda onlarla olmak ciddi bir keyif oluyor.
Rıfat Ilgaz, bu ülkenin tüm sağlam kalemleri gibi hayatı çileler içinde geçmiş bir yazardır. Oğlu Aydın Ilgaz bir röportajda onu aşağıdaki satırlarla anlatır, okuyalım:
"... Ben, Rıfat Ilgaz’ı dört buçuk yaşımdan itibaren hapishane ya da hastane kapılarından hatırlıyorum. Çocukluk yıllarım ilkokul ve lise yıllarım yatılı okullarda geçti. Burs kazanıp Amerika’ya gittim ve 7 sene sonra Türkiye’ye döndüm. Askerlik ve Mersin’de başlayan çalışma yıllarımdan sonra arkadaş gibi devam eden baba oğul ilişkimiz başlamıştır. Artık baba oğuldan ziyade iki arkadaş gibiydik. Ölene kadar da aynı evi paylaşarak birlikte yaşadık.
"Rıfat Ilgaz toplumcu gerçekçi anlayışının ürünlerinden olan üçüncü kitabı Yaşadıkça 1948 yılında yayımlanır ve Bakanlar Kurulu kararıyla kısa sürede toplatılır. Yaşadıkça, Rıfat Ilgaz’ın toplumcu bakışını sürdürdüğü, ama kendi şiir çizgisini de geliştirdiği, öncekilere göre daha yetkin bir kitaptır. Şiirlere konu olan insanlar yoksullar, tutuklular, düşünce suçlusu aydınlar, ağır işlerde çalıştıkları sırada çocuk düşüren yorgun kadınlar, “una kül karıştıran fırıncılar”, taşradaki küçük memurlar, vurguncu esnaf, çobanlık eden yoksul köylülerdir. 1950’deki genel aftan sonra hapishaneden çıkar ama bir süre pek şiir yayımlamaz."
"Marko Paşa, Malum Paşa, Merhum Paşa, gibi mizah gazetelerini Sabahattin Ali ve Aziz Nesin ile birlikte çıkarır. Ayrıca Sabahattin Ali ile birlikte Ali Baba Kırk Haramiler’i çıkarır. Bu arada da Hür Marko Paşa ve Adem Baba’yı tek başına çıkarır. Bu mizah gazetelerindeki yazdığı yazılardan ve bu gazetelerin sorumlu yazı işleri müdürü olmaktan birkaç kez tutuklanır. Sonunda dayanamayıp 1953’te Devam şiir kitabını yayımlar. Bu kitap da savcılıkça toplatılır. Rıfat Ilgaz için bir kez daha kovuşturma başlatılır, ama sonuçta bilir kişi raporuna uyularak hakkındaki dava durdurulur. Bu serüven aslında 40 Kuşağı’nın serüvenidir."
" Rıfat Ilgaz’ın yaşamı günümüzde de kovuşturulan, yok edilmeye çalışılan toplumcu, halktan yana yazarların, edebiyatçıların, aydınların yaşamını anlatıyor. Demek ki ülkemizde hala çağdaş ve uygar insan yetiştirilmekte olduğu ileri sürülüyor ama, ne çelişkidir ki çağdaşlaşma ve uygarlaşma için çaba gösterenlerin başı dertten kurtulmuyor, başlarına bir şey gelmese bile renkli medyanın patronlarına kulluk eden dalkavuklar, egemen oldukları televizyonlarda, dergilerde, yayınevlerinde toplumcu görüşü savunan sanatçıların önünü kesmeyi sürdürüyorlar… 1940 Kuşağı ve Rıfat Ilgaz, bize bu anlamdaki engellemelerin de sürgit başarılı olamayacağının göstergeleri…"
“Sınıfın ozanıyım mimli
Hababam Sınıfı'nın yazarıyım ünlü
Kim ne derse desin, çocuklar için yazdım hep.
...
İki iş tuttum ömür boyu köklü.
Çocukları okutmaktı ilk işim.
İkincisi,
Yazdıklarımı çocuklara okutmak. „
1980'li yıllarının çoğunu panellerde ve imza günlerinde geçiren Ilgaz için 1990'li yıllarda "plaketler" dönemi oldu. Son şiirini 19 Kasım 1991'de yazdı:
“Son Şiirim
Elim eline değsin
Isıtayım üşüdüyse
Boşa gitmesin son sıcaklığım„
Elim eline değsin
Isıtayım üşüdüyse
Boşa gitmesin son sıcaklığım„
Toplumun geneli onu elbette en fazla "Hababam Sınıfı" ile tanımaktadır. Özellikle romanın filme dönüşmesi sonrası bu durum oluşmuştur. Ancak onu geniş kitlelere tanıtan yazının başında dediğim gibi vefalı oğlu Aydın Ilgaz'dır. Yıllar önce Beşiktaş Belediyesinin düzenlediği "Ustalara Saygı" gecelerinden birinde Rıfat Ilgaz da anılmış, ben de "mizah yazarı" kimliğimle onu anmak için orada söz alan yazarlardan biri olmuştum. Keşke bu tür etkinliklerde daha fazla olabilsek ama ne yazık ki son yıllarda ülkedeki tatsız hava ve belediyelerin de ilgisizliğiyle bu tür etkinliklere epeyce azaldı. Bu yüzden Aydın Ilgaz'ın kişisel çabalarıyla babasını yaşatmayı sürdürmesi daha da öenm kazanıyor. 1911 doğumlu olan Rıfat Ilgaz usta, yaşamını yitirdiği 7 Temmuz 1993'te 82 yaşındaydı. Yaşamı tam bir mücadele şeklinde geçen, kaleminin başına gelmedik kalmayan bu büyük ve onurlu kalemi, lise yıllarında özellikle Aziz Nesin'le birlikte çok okurdum, ikisinin verdiği kalem mücadelesi üzerine saatlerce değil günlerce konuşulabilir, büyük ustayı ölümünün 27. yılında sevgi ve özlemle anıyorum...
CİHAN DEMİRCİ- MİZAHHABER