2 Ocak 2012 Pazartesi

       MİZAHHABER 2011 YILLIĞI     

2011 yılında mizah ve karikatür dünyasına dair notlar…

MİZAHHABER'in 2007'den beri 5 yıldır geleneksel hale getirdiği "Mizahhaber Yıllığı" bir kez daha karşınızda... 2011  yılı da tıpkı 2010 yılı gibi mizah ve karikatür açısından çok parlak bir yıl oldu diyemiyoruz. Ülkede iktidar tarafından yaşatılan ağır baskı ve korku ortamı mizahın ve karikatürün önünü 2011'de de kesmeye devam etti. Sıkı bir AKP faşizminden geçen Türkiye, 2011'de de korkunç hukuk skandalları, adaletsizlik örnekleri yaşadı. "Muhalif" olmanın başlıbaşına "SUÇ" sayıldığı, korku ve baskı dolu bir ortamda özellikle toplumsal-siyasal mizah ve karikatür hayatın merkezinin biraz daha dışına itildi. Bu arada 2011'de üzerine en çok dava açılan çizer; Penguen dergisinden Bahadır Baruter oldu. Şimdi gelelim 2011 notlarımıza...

2011'DE YİTİRDİĞİMİZ ÇİZERLER

İSMAİL GÜLGEÇ... Karikatürümüzün büyük ustalarından, karikatürcülüğünün ötesinde çizgi romancılığıyla da büyük izler bırakan ve uzun yıllar çok ağır sağlık sorunlarıyla boğuşan, direnç abidesi ismi İsmail Gülgeç'i 15 Şubat 2011 tarihinde yitirdik. 64 yaşında dünyaya veda eden, 1947 doğumlu Gülgeç usta, son olarak Cumhuriyet gazetesinde çizgi bant çiziyordu. İsmail Gülgeç, son yıllarını geçirdiği Çanakkale'de çıktı son yolculuğuna...

ATİLA ÖZER... Çok erken gelen bir ölümdü Atila Özer'in ölümü... Eskişehir'de uzun yıllardır karikatürün bayrağını hep en yükseklerde dalgalandıran, "Profesör" ünvanına ulaşmış bir kaç karikatürcüden biri olan, Anadolu Üniversitesinde oluşturduğu Karikatür Kulübünün üzerine Eskişehir'de düzenli sergiler açılan harika bir karikatür müzesinin oluşmasına yol açan, karikatür sanatına büyük emekler veren, karikatürle yatıp, karikatürle kalkan 1949 doğumlu Atila Özer usta da; 22 Nisan 2011'de 62 yaşında veda etti dünyaya...

GÜNGÖR KABAKÇIOĞLU... Onu tanıyıp da sevmeyen olmamıştır, işin gerçeği...Güngör Kabakçıoğlu, "mimar" kökenli, sevgi dolu bir ustaydı. Uzun yıllar karikatür üzerine düzenlenen her türlü etkinlikte en ön saflarda hep onu görürdünüz. Mimarlığından gelen inşa duygusu çizgilerine de en ince ve grafik şekilde yansımıştı, karikatürümüzün en önemli "portre" ustalarından biri olan 1933 doğumlu Güngör Kabakçıoğlu, bir kaç yıl ciddi sağlık sorunları çektikten sonra 27 Haziran 2011'de, 78 yaşında aramızdan ayrıldı.

FİRUZ AŞKIN ve SELMA EMİROĞLU AYKAN... Firuz Aşkın ve Selma Emiroğlu, çok uzun yıllardır yaşamlarını Almanya'da sürdüren iki çizerimizdi. 1924 doğumlu Firuz Aşkın, bir dönem mizah dergilerinde karikatür çizmişti. 3 Ekim 2011 tarihinde 87 yaşında veda etti yaşama...Selma Emiroğlu Aykan ise, Türkiye'nin "ilk profesyonel kadın karikatürcüsü" ünvanına sahip bir çizerdi. Cemal Nadir Güler ustanın Türk karikatürüne kazandırdığı, onun öğrencisi olmakla övünen 1927 doğumlu Selma Emiroğlu da uzun yıllar yaşamını sürdürdüğü Almanya da 84 yaşında veda etti dünyaya...

2008-2009-2010 yıllarında yapılan "Çiçeği Burnunda Karikatürcüler Festivali" 2011 yılında 4. Tüyap Çukurova Kitap Fuarı kapsamı içinde Ocak ayında Adana'da 4. kez gerçekleşti ve yolu Gırgır dergisinden geçmiş karikatürcüler Adana’da bir kez daha buluştu. Gırgır dergisi üzerine söyleşi ve sunumların gerçekleştiği buluşmada “Onur Ödülü” zamanında Gırgır'ın unutulmaz çizgi kahramanı "En Kahraman Rıdvan"a imza atmış olan Bülent Arabacıoğlu'na verildi.

DERGİLERİN DURUMU... Haftalık mizah dergileri açısından yeni bir dergi denemesinin yapılmadığı ender yıllardan biri oldu 2011... Genç kuşak çizerler-mizahçılar artık internet ortamında dergi benzeri siteler-bloglar yapmaya arttırarak sürdürüyorlar. Bu anlamda internet ortamı giderek daha da renkli bir hale geliyor. Facebook'ta sürekli olarak karikatür ve mizah üzerine gruplar açılıyor. Dergilere ulaşma ya da karikatür yayınlatma olanağı bulamayan çizerler artık çizdiklerini buralarda yayınlayarak oyalanıyorlar. Ülkemizde yayımlanan haftalık 4 mizah dergisi; Leman, Penguen,Uykusuz ve Gırgır 2011'de de yayımlarını sürdürdüler. 1991'de yayımlanmaya başlayan Leman, 2011 yılında 20. yaşını geride bıraktı ve bunu özel bir sayı çıkararak kutladı. Leman dergisi, Van depremi sonrasında da "LeVan" adıyla, geliri depremzedelere gidecek özel bir sayı çıkardı. Bu arada Leman'ın çıkardığı aylık "Lemanyak" dergisi ile belli zamanlarda çıkan "Bayan Yanı" adlı mizah dergilerinin yayını devam etti. İslamcı ve muhafazakâr bir anlayışının mizahını yapmaya çalışan "Cafcaf" dergisi ise aylık olarak yayımını sürdürdü.

HARAKİRİ'NİN BAŞINA GELENLER... Bu arada 2011'de yeni bir haftalık mizah dergisi çıkmasa da Leman grubu tarafından aylık bir dergi denemesi yapıldı. Fransada yıllarca yayımlanmış, uçuk ve absürd tarzıyla iz bırakmış "Harakiri" dergisinin ismini alan "Harakiri" adlı aylık mizah dergisinin ilk sayısı Mayıs’ta yayımlandı. Ancak derginin ilk sayısını ‘muzır’ bulan Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu, derginin siyah poşetlere konulması, reklam yapamaması gibi yaptırımların yanı sıra, üstüne üstlük bir de 150 bin TL’lik para cezasıyla dergiyi ‘harakiri’ye zorladı. dergiyi çıkaran ekip bu para cezası sonrasında Haziran'da çıkan ikinci sayının ardından dergiyi kapatma kararı aldı ve Harakiri 2. sayısının sonunda kapanmış oldu.

BAHADIR BARUTER'İN DAVALARI... "İleri Demokrasi"nin her geçen gün "Faşizm" şeklinde daha fazla hissedildiği ülkemizde hapishaneler gazetecilerle-yazarlarla dolup taşarken 2011 yılı içersinde bu kez de Penguen dergisi çizeri Bahadır Baruter için hapis istemi söz konusu oldu. 2011 Şubat ayında Penguen’de çizdiği karikatürde cami sütununda okunan “Allah yok, din yalan” yazısı nedeniyle Türkiye Diyanet ve Vakıf Görevlileri Sendikası ile bazı vatandaşların şikâyetçi olduğu karikatürist Ömer Bahadır Baruter hakkındaki soruşturma tamamlandı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianamede Baruter’in “Halkın bir kesiminin benimsediği dinî değerleri alenen aşağılama” suçundan 1 yıla kadar hapis istemiyle yargılanılması talep edildi. İktidara yalakalık yapmadan yazıp-çizmenin her geçen gün çok daha zor ve çok daha acımasız hale geldiği bir ülkede belli ki bu tür haberlerle daha çok karşılaşacağız. Bahadır Baruter Şubat ayında Habertürk gazetesinde yayımlanan haberinde hakkında açılan dava sayısının 9'a çıktığını söylüyordu...

KARİKATÜR YARIŞMALARI... 2011’de 16. kez gerçekleşen Nehar Tüblek Karikatür Yarışmasında birinciliği; Kürşat Zaman kazandı. 2011’de 28.kez düzenlenen "Uluslararası Aydın Doğan Karikatür Yarışması"nda ise büyük ödülü İngiliz çizer Ross Thomson aldı. Ancak pek çok yarışmada ortaya çıkan "benzer karikatür" sorunu bu yarışmanın birinciliğinde de yaşandı. MİZAHHABER ülkemizde verilen en büyük para ödülü olan 8 bin dolarlık ödüle sahip bu karikatürün benzerini yayınladı. Daha önce görmemiş olanlar isterlerse linkimizden görebilirler: http://mizahhaber.blogspot.com/2011/11/28.html


13.Uluslararası Ankara Karikatür Festivali kapsamında yapılan "7. Uluslararası 7-77 Karikatür Yarışması"nda birinciliği İranlı çizer Javad Alizadeh kazandı. 2011 yılında verilen 65. Yunus Nadi Ödüllerinde “Karikatür” dalındaki ödülü; Ozan Soydan ile Hicabi Demirci paylaştılar. "6. Uluslararası Don Quichotte karikatür yarışması"nda birincilik ödülünü Türkiye'den Halit Kurtulmuş Aytoslu kazandı. 2011 yılında gerçekleşen "31. Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması"nda ise büyük ödül verilmedi. 5 bin dolarlık "Büyük Ödül" yerine verilen ödül 5 esere paylaştırıldı. Bu yıl ilk kez gerçekleşen Muğla'nın Milas ilçesinde düzenlenen "1. Uluslararası Turhan Selçuk Karikatür Yarışması"nda ise birincilik ödülünü İranlı çizer Dariush Ramezani kazandı. Gene bu yıl ilk kez gerçekleşen "1. Ulusal Antalya Karikatür Yarışması"nda ise Aşkın Ayrancıoğlu'nun karikatürü birinciliğin sahibi oldu.

TRT-OKUL kanalı 2011 yılında "Çizgili Program" adıyla genç karikatürcü adaylarını her bölümde bir usta çizerle buluşturan, eğitim ağırlıklı bir karikatür programı yayınladı.


Oğuz Aral usta, 2010 yılında olduğu gibi 2011 yılında da ilginç bir şekilde Antalya'da anıldı. Antalya Büyükşehir Belediyesinin bu yıl 2.kez düzenlediği "Oğuz Aral'ı anma gecesi" gene 26 Temmuz'da düzenlendi. Gecede Oğuz Aral'ın "Gerekli Taramalar" sergisi açıldı ve Bülent Arabacıoğlu ile Cihan Demirci'nin katıldığı bir anma söyleşisi gerçekleşti.


2011 yılında da pek çok karikatür sergisi açıldı. 2011 yılında yitirdiğimiz karikatürcü Atila Özer'in anısına "Atila Özer Portreleri"nden oluşan sergi Eskişehirde bir alışveriş merkezinde açıldı. Karikatürcülüğünün 30. yılını kutlayan Aziz Yavuzdoğan da yıl içersinde; "Yazısız Şeyler" adlı karikatür sergisini; İstanbul, Eskişehir, Ankara ve son olarak da İzmir'de açtı. Milas'taki Turhan Selçuk Karikatürlü Ev'de 2010'da başlayan karikatür sergileri; 2011 yılında da; İzel Rozental ve Kamil Masaracı sergileri açıldı. Semih Poroy, "Karmakatür Çizgiler/Klavyeler" adlı karikatür sergisini 25 Kasım'da Ankara'da açtı. Schneidertemple Kültür Merkezinde 2011 yılı içersinde Muhammet Bakır ve Ateş Gülcigil sergileri açıldı. Karikatürcüler Derneği İzmir şubesi Karder İzmir yıl içersinde çeştili karikatür sergileri düzenledi. Bunlardan en sonuncusu yıl sonlarına denk gelen "Nazım Hikmet Karikatürleri" sergisi idi. Cihan Demirci, çizerliğinin 33. yılında, Şubat ayında Çanakkale'de, Mart ayında da Akçakoca'da karikatür sergisi açtı.    

Mizah Üretenler Derneği-Bakırköy Belediyesi işbirliğiyle Nisan 2011’de 6. kez verilen Mizah Ödüllerinde Mizah yazarı dalında: Şükrü Kızılot, Karikatür Dalında ise: Zafer Temoçin ve Cumertesi Mizah Sayfası ödüle değer bulundu.


Gazetelerimizin karikatüre ayırdığı yer 2011'de de pek farklı değildi. Bu arada Cumhuriyet gazetesinin 2010 yılında vermeye başladığı "Cumertesi" mizah sayfaları, 8 Ekim 2011 tarihine dek; 64 hafta boyunca yayınlandı. 15 Ekim'de ise Cumertesi mizah sayfasının gazeteden sessiz-sedasız kaldırıldığı görüldü.


KİTAPLAR-ALBÜMLER... 2011'de de mizah-karikatür ve çizgi roman kitapları çok ön plana çıkamadı. Başta; Erdil Yaşaroğlu olmak üzere Penguen ve Uykusuz dergisinin çizerleri yeni albümler yayımladılar. Erdil Yaşaroğlu Komikaze adını verdiği karikatür dizisinin 15. kitabı olan "Sosyal Hayvan"ı 2011 yılında yayımladı.

Uykusuz dergisi, "Mürekkep" adını verdiği yayınevinden 2011 yılında da çeşitli kitaplar yayınladı. Bülent Arabacıoğlu'nun "En Kahraman Rıdvan" adlı unutulmaz çizgi romanının 3. kitabı "Banker" 2011 yılı sonlarına doğru yayımlandı. Gene aynı yayınevinden; Uykusuz dergisi çizeri Yiğit Özgür'ün "Çizgi Öyküler"i ve gene aynı derginin çizeri Ersin Karabulut'un "Sandık İçi-2" adlı albümü yayınlandı. Yılların çizgi roman ustası Galip Tekin'in "Tuhaf Öyküler-1" isimli çizgi-roman albümü de gene 2011 yılı içersinde yayımlandı. Kutlukhan Perker'in "Kahire" isimli çizgi romanı yayımlandı. Mizah yazarı Atilla Atalay, "Mecnun Kuleleri"ni, gazeteci ve mizah yazarı Yalçın Pekşen de "Türk'ün Topalını Çin'de Görmüşler" adlı mizah kitaplarını yayımladılar. Cihan Demirci, çizerliğinin 33. yılında ilk karikatür albümü olan "Gereksiz Taramalardan Kaçınamadım"ı Nisan ayında yayımladı. Apdülkadir Elçioğlu nam- diğer; Aptülika, Ahmet Ümit'in romanı "Başkomser Nevzat: Davulcu Davut'u Kim Öldürdü"yü resimledi ve bu ortak çalışma kitap çizgi roman olarak yıl sonuna doğru yayımlandı.

Başta da dediğimiz gibi 2011 yılı karikatürümüz ve mizahımız adına parlak bir yıl oldu diyemeyiz. Gene de açılan davalara ve yaşanan sansür ve baskılara rağmen bir avuç karikatürcü ve mizahçı zorlukla da olsa yazarak-çizerek üretmeye devam ediyor. Umarız 2012 mizah ve karikatür için daha iyi bir yıl olsun... (Bu yıllıkta eksik gördüğünüz bilgiler için bize maille ulaşabilirsiniz...)

CİHAN DEMİRCİ-MİZAHHABER