31 Aralık 2010 Cuma



MİZAHHABER 2010 YILLIĞI

2010 yılında mizah ve karikatür
dünyasına dair notlar…



Bir önceki 2009 yılında ömürleri çok kısa sürse de 4’ü haftalık biri aylık olmak üzere 5 mizah dergisi çıkmıştı. 2010 yılında bu tarz denemeler bile olmadı diye başlayalım söze. Bu anlamda mizah dergiciliğinde kısa süreli yeni bir heyecanın bile yaşanmadığı bir yıl oldu 2010 yılı. Varolan mizah dergileri; Leman, Penguen, Uykusuz ve Gırgır 2010’da yayınlarını sürdürdüler. 2010 yılı da medyada "Siyasal mizah neden yapılmıyor" söylemlerinin ısıtılıp ısıtılıp ortaya konduğu günler yaşadı. Oysa siyasal-toplumsal bir mizahı izleyen-okuyan-takip eden bir kitle kaldı mı, şeklinde basit bir soruyu sormak bile medyaratıkların aklına gelmedi.

Türk ve dünya karikatürünün büyük ustası 1922 doğumlu Turhan Selçuk’u 11 Mart 2010 tarihinde 88 yaşındayken yitirdik. Turhan Selçuk son olarak Cumhuriyet gazetesinde çiziyordu. Yıllardır Hürriyet’te “Bülent Çiziyor” köşesinde sessiz-sedasız çizimlerini sürdüren, en parlak günlerini Çarşaf mizah dergisinde yaşamış olan 1947 doğumlu çizgi ustası Bülent Düzgit ise Turhan Selçuk’tan bir hafta sonra 18 Mart 2010 tarihinde, 63 yaşındayken aramızdan ayrıldı. Düzgit ustanın kaybıyla Hürriyet’te karikatürcü olarak sadece Latif Demirci kaldı. Türk karikatürü ve mizahı üzerine uzun yıllar araştırmalar da yapmış olan bir başka usta çizer; Ferit Öngören usta ise 7 Haziran 2010 tarihinde yaşama veda etti. 1932 doğumlu Öngören, 78 yaşında aramızdan ayrıldı. Karikatürcü ve çizgi romancı Vehip Sinan ise 81 yaşında hayatını kaybetti ve 19 Nisan'da toprağa verildi. Cerrahlığının, gezginliğinin yanı sıra iyi bir mizah yazarı da olan Prof. Dr. Tarık Minkari'yi ise 5 Ekim 2010 tarihinde 85 yaşındayken yitirdik...


Zamanında ağabeyi Turhan Selçuk’la birlikte mizah dergisi yayıncılığı da yapmış olan, mizah tarihimize; 41buçuk, Karikatür, Taş-Karikatür ve Dolmuş gibi mizah dergilerinin yayıncısı olarak da geçmiş bulunan gazeteci-yazar İlhan Selçuk ise ağabeyi Turhan Selçuk’tan kısa bir süre sonra 21 Haziran 2010’da 85 yaşında yaşamını yitirdi. Uzun yıllar Cumhuriyet gazetesinde mizahi içerikli “Vaziyet” köşesini hazırlayan, mizah duygusu yüksek gazeteci-yazar Deniz Som ise henüz 53 yaşındayken 15 Ekim 2010’da yaşama veda etti.

Daha önce 2008 ve 2009 yıllarında yapılan "Çiçeği Burnunda Karikatürcüler Festivali" 2010 yılında 3. Tüyap Çukurova Kitap Fuarı kapsamı içinde Adana'da 3. kez gerçekleşti ve yolu Gırgır dergisinden geçmiş karikatürcüler Adana’da bir kez daha buluştu. Gırgır dergisi üzerine söyleşi ve sunumların gerçekleştiği buluşmada “Onur Ödülü” zamanında Gırgır'da birbirinden harika çizgi romanlara imza atmış olan İlban Ertem’e verildi.
Eskişehir'deki Eğitim Karikatürleri Müzesi, müzenin "karikatürcü" kökenli müdürü Prof. Atila Özer'in yoğun çabaları ve emekleriyle 2010’da 5. yılını da başarıyla geride bıraktı... Bu müzede 2010 yılı boyunca da gene pek çok sergi açıldı. 2010 Ocak ayında Eskişehirli iki çizer; Atilla Yakşi ile Sertaç Ürer'in sergisiyle başlayan 2010 sergileri, Nezih Danyal'ın Aralık ayındaki 50. yıl sergisiyle noktalandı.

2010’da 15 kez gerçekleşen Nehar Tüblek Karikatür Yarışmasında birinciliği; Oktay Bingöl kazandı. 2010’da 27. kez düzenlenen Uluslar arası Aydın Doğan Karikatür Yarışmasında ise büyük ödülü Ahmet Öztürklevent aldı. 7-77 Uluslar arası Karikatür Yarışmasında birincliği Valentin Georgiev kazandı. İlk kez yapılan Amasya Karikatür Yarışmasında birinciliği Burak Ergin alırken, Yunus Nadi Ödüllerinde “Karikatür” dalındaki ödülü; Muammer Olcay ile Ahmet Öztürklevent paylaştılar. 4. Buca Karikatür Yarışmasında birincilik ödülü Şevket Yalaz’ın oldu. 4. Uluslararası Don Quichotte karikatür yarışmasında birincilik ödülünü Fransa'dan Bernard Bouton kazandı. Mordoğan Belediyesi 2. Karikatür Yarışmasında Ahmet Aykanat’ın karikatürü birinciliği aldı. 30. Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışmasında ise büyük ödülü bu tür yarışmalarda son yıllarda büyük ödüllere ambargo koyan çizerlerden İtalyan Alessandro Gatto kazandı. FHDD ve Homur tarafından düzenlenen "Filistin" konulu yarışmada Naci el Ali Büyük Ödülü’nü ise Gazze’den katılan Omayya Joha kazandı. 2. Uluslararası Turizm Karikatürleri Yarışmasında ise birincilik ödülünün sahibi Mehmet Kahraman oldu.

Başbakan Erdoğan'ın karikatürcülere açtığı davalar 2010 yılında Türk karikatürcüleriyle sınırlı kalmadı ve 24 yıldır bu ülkede yaşayan bir İngiliz vatandaşına dek uzandı... Hazırladığı kolaj çalışması nedeniyle Başbakana hakaretten hakkında dava açılan Michael Dickinson'ın 2006 yılından beri bu davayla uğraşıyordu. İstanbul'da görülen ve 9 Mart 2010 tarihinde sonuçlanan davada hakim Michael Dickinson’ın çalışmasının sınırı aştığına karar verdi ve Dickinson’ı Erdoğan’ın “gururunu ve saygınlığını” ayaklar altına almaktan ötürü suçlu buldu. Dickinson’a 425 gün hapis cezası verildi. Böylece İngiliz sanatçı Başbakan’ın karikatürlerini yapmaktan dolayı hapse mahkum edilen ilk isim oldu. 425 günlük hapis cezası daha sonra 7 bin 80 TL'lik para cezasına çevrilen Dickinson ödeme yapmayı reddedince hakim “önümüzdeki beş yılda Erdoğan’ı konu edinen yeni bir kolaj hazırlamazsa” Dickinson’ın cezasının iptal edileceği kararını verdi.


Daha önce Karaburun’da açılan Karikatürlü Ev’lerin ikincisi Kamil Masaracı'nın çabası, Milas Belediyesinin desteğiyle 23 Nisan 2010’da Milas’ta Turhan Selçuk Karikatürlü Ev olarak hizmete girdi. Milas Belediyesinin 140 yıllık bir konağı onararak hizmete soktuğu Turhan Selçuk ustanın adını taşıyan Karikatürlü Ev’de 2010 yılı boyunca; Ferit Avcı, Ercan Akyol ve Cihan Demirci karikatür sergileri açıldı.

Mizah Üretenler Derneği- Bakırköy Belediyesi işbirliğiyle 2010’da 5. kez verilen Mizah Ödüllerinde Mizah yazarı dalında: Yalçın Pekşen, Karikatür Dalında ise: Karikatürcüler Derneği ödüle değer bulundu.

Ülkemizde yayımlanan gazeteler içersinde "en fazla karikatürcüye yer" veren Cumhuriyet Gazetesi, 24 Temmuz Cumartesi gününden itibaren, Zafer Temoçin’in yönetiminde her hafta Cumartesi günü "Cumertesi" adıyla iki tam sayfa mizah vermeye başladı.
Malum karikatür epeyce bir süredir birkaç gazetenin ilk sayfasında o da “pul” büyüklüğünde yer alıyor. 2010 yılında yenilik olarak; Emre Ulaş, çizgi bantıyla Yeni Çağ gazetesinde çizmeye başladı. Akşam gazetesinde Vedat Kemer’in çizgileri görülmeye başladı. Sabah gazetesinin karikatürcüsü Salih Memecan’ın medyanın kara tarihine yazılan iktidardan yana, muhalefete karşı karikatürleri 2010 yılında da hızını tam gaz sürdürdü. Altı çizilecek sorun şu ki; bir karikatürcü elbette muhalefeti de eleştirir ama o sadece muhalefeti eleştirip, iktidarı sürekli övüyorsa burada ahlaki olmayan bir duruş var demektir. Görülen o ki mizahçının kimseyi ayrım yapmadan eleştirmesi gerektiğini savunan Mizahhaber, bu sağlıksız durumu eleştirmeye 2011’de de devam edecek.

Karikatür tarihimiz üzerine daha önce de çeşitli kitaplara imzasını atan karikatür tarihçisi Turgut Çeviker’in karikatürlerle Cumhuriyet tarihini anlattığı “Karikatürkiye” adlı 3 ciltlik çalışması NTV yayınlarından Kasım ayında yayımlandı. 1923’ten 2008’e kadar olan süreci Çeviker’in seçtiği karikatürler ve karikatürcülerle anlatan bu kapsamlı çalışmada, Turgut Çeviker objektif bir bakış açısından çok, görmezden geldiği karikatürcülerin çokluğu nedeniyle gene subjektif bir çalışmayla karşımıza çıkıyor.

Tekel İşçileriyle dayanışma amacıyla hazırlanan karikatür sergisi önce Ankara sonra da İstanbul’da açıldı. Bu yıl karikatürcülüğünde 50. Yılı kutlayan Nezih Danyal yıl boyunca İzmit, İstanbul, Ankara ve son olarak da Eskişehir’de 50. Yıl sergileri açtı. Karikatürcülüğünde 35. yıla ulaşan Semih Poroy ise yıl sonunda +35 adıyla, 35 yıllık çizerlik serüvenini anlatan karikatür sergisini Schneidertempel Sanat Merkezinde açtı. Saat Kulesi grubu ile Karikatürcüler Derneği İzmir Temsilciliği yıl içinde İzmir ve çevresinde pek çok sergi gerçekleştirdi. Saat Kulesinin açtığı "40X50 Eğitim Karikatürleri" sergisi Kemalpaşa'dan Mordoğan'a dek pek çok yerde açıldı. 12 Eylül 1980 darbesinin 30. Yılı nedeniyle düzenlenen "Besleyenler ve Beslenenler" karikatür sergisi İzmir Ahmet Piriştina Kent Kültürü ve Arşivi avlusunda açıldı. Nuray Çiftçi "Bulut Bebek 20 Yaşında" sergisini yıl içinde Eskişehir Eğitim Karikatürleri Müzesinde açtı. Fransız çizer Wolinski 31 Mart'ta İstanbul'da Galeri İn Situ'da, 50'ye yakın orjinal çiziminin yer aldığı bir sergi açtı. 2010 yılı içersindeki sergi üretkenlerinden biri de Afyon Festivalinde, Karaburun Karikatürlü Ev’de ve son olarak Basın Müzesinde karikatür sergileri açan Akdağ Saydut’tu. 2010 yılının ilk sergilerinden biri Kemal Ürgenç’in Şubat ayında Kadıköy’de açtığı “Bitmedi” karikatür sergisiydi. Raşit Yakalı da “Olimpiyat Karikatürlerini” Mayıs ayında Basın Müzesinde sergiledi. 30. Uluslar arası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması sergisi ise henüz Tepebaşında resmen açılmayan Karikatür ve Mizah Merkezinde açıldı. Kadir Doğruer, “Melek” konulu karikatürlerden oluşan sergisini Kasım ayında Schneidertempel Sanat Merkezinde açtı. Cihan Demirci karikatürcülüğünün 32. Yılı anısına “Hayat Çizgisi” adlı karikatür sergisini Milas Turhan Selçuk Karikatürlü Ev’de Aralık ayında açtı. Muhammet Şengöz'ün Karaburun Karikatürlü Ev'de Aralık ayında açtığı karikatür sergisi 15 Ocak tarihine dek açık kalacak. Karikatür sergilerine ev sahipliği yapmaya başlayan yeni galeri mekanlarından Bir Nokta, 2010’da Erdal İnönü Karikatürleri sergisi ile, Turhan Selçuk Karikatür sergisine evsahipliği yaptı.


Başta da dediğimiz gibi herhangi bir yeni mizah dergisi denemesinin bile yapılmadığı 2010 yılı mizah ve karikatürümüz adına çok da parlak bir yıl olmadı. Umarız 2011 en azından, 2010'u aratmaz...

HAZIRLAYAN: CİHAN DEMİRCİ- MİZAHHABER 2010