MİZAH HABER

MİZAHHABER 2009 YILLIĞI

2009 yılında mizah ve karikatür

dünyasında neler oldu?

MİZAHHABER'i yakından takip edenler anımsayacaktır; 2007 ve 2008 yıllıklarını epeyce kapsamlı hazırlamıştık. Ama inanın 2009 yılına dair kapsamlı bir çalışma yapmak pek de kolay olmadı. Zira 2009 yılı mizah ve karikatür dünyası açısından çok da parlak geçmedi diyebiliriz. Ne de olsa "asabi" bir Başbakanın ülkesi burası. Mizah epeydir sansür sancıları yaşıyor. Bu durum 2009'da da sürdü, gitti. Var olan mizah dergileri; Leman, Penguen, Uykusuz, Gırgır ve kendisini "İslamcı mizah dergisi" olarak niteleyip sadece "muhalefete muhalefet yaparak" adeta tersten mizah tarihine geçen aylık dergi Cafcaf 2009'da da yayınlarına devam ettiler.

2009'DA ÇIKAN 5 MİZAH DERGİSİ DE KISA SÜREDE KAPANDI!.. Ancak 2009 yılı içersinde yayınlanmaya başlayan 5 mizah dergisi de ne yazık ki 2009'u çıkaramadı...Ömürleri oldukça kısa süren bu dergiler çıkış sırasıyla: EKMEK, DELİDOLU, ŞARLO, CİCİ ve son olarak yıl sonlarında çıkan ama kendinden önceki kısa ömürlü dergilerden zerre kadar ders almadığı belli olan, oldukça başarısız bir deneyim MÜEBBET MUHABBET... Bu 5 dergiden 4'ü haftalık, Şarlo dergisi ise aylık olarak yayınlanmıştı. Bu dergilerin başarısızlıktaki ortak noktası; varolan iyi satışlı bir dergiden koparak çıkmamaları, iyi bir hazırlık süreci geçirmeden apar topar yayınlanmaları, mizah adına yeni birşey söyleyemeyip, mizah adına verimli olamamaları, dağıtım tekelinden kaynaklanan çok önemli sorunlarla baş edememeleri, sermaye yetersizlikleri ve varolan dergilerin aslında kötü birer benzerleri olmaları...

Mizah dergiciliğimiz zaten tıkanmış durumdayken bu durumu iyi incelemeden dergi çıkardığınız zaman ömrü 5 sayı ile sabit oluyor. Bilemediniz 7-8 sayı... Bu tür yeni dergileri çıkaran mizahçıların önemli bir hatası dergiyi çıkardıktan sonra kimlik ve kadro oluşturmaya çalışıyorlar, oysa bu işi dergi çıkarken çoktan halletmiş olmalılar. Okurun çok fazla kredisinin olmadığını, son yıllarda bu tür 3-5 sayılık çok fazla dergi çıktığını unutuyor, es geçiyorlar. Olan mizahımıza oluyor. Çünkü mizah ve karikatürün en özgür olduğu alan internet ve dergilerden oluşan alan. Mizah ne televizyonlarda, ne de yazılı basında, gazetelerde, hatta kitaplarda bile özgür değil uzunca bir süredir. Televizyonlardaki komedi bir dizilerine bakın, ülkeye dair zerre kadar bir sosyal sorunun, bir toplumsal problemin ya da sıkıntının işlendiğini bunun mizahının yapılabildiğini görebiliyor musunuz?.. 90'lı yıllarda en çok satan kitaplar listesinin çoğunu mizah kitapları oluştururdu ama 2000'lerle birlikte bu durum ortadan kalktı. Mizah kitaplarının artık medyada haberi bile yapılmıyor. Sessiz sedasız çıkıp oldukça az satıyorlar... Bir iki dergi çizerinin çıkardığı karikatür albümleri hariç, onları da dergi okurları alıyor zaten. Eğer mizah dergisinde çalışmayan bir mizahçıysanız bir mizah ya da karikatür kitabı yayınlama şansınız nerdeyse ortadan kalktı gibi.

Medyadaki iktidardan yana yapılanma 2009 yılında da tüm hızıyla sürdüğü için karikatür ve mizah 2009 yılında gazetelerde üvey evlat olmaya devam etti. 2009'un Şubat ayında yayınlanmaya başlayan Habertürk adlı gazetede Leman dergisinin iki ortağından biri olan Mehmet Çağçağ "vinyet" büyüklüğünde pul karikatürler çizmeye başladı. Dergi çizeri alışkanlığından kurtulamayan Çağçağ'ın karikatürleri Leman'dan kesilip de Habertürk'ün ilk sayfasına yapıştırılmış gibi durdu hep. Gazete çizeri olabilmek, editoryal çizerliği bilebilmek başka şey, dergi çizerliği başka şey ama günümüzde herşey birbirine karıştığı için bu incelikler kimsenin derdi değil bizim gibi mizah delileri dışında. Bu arada bu gazetenin pazar ekinde yapılan mizah sayfası da kısa sürdü zaten son derece şişirme ve kötü bir sayfaydı.

2009 yılının Ocak ayında, Nuri Kurtcebe hakkında "Başbakana hakaret" nedeniyle bir karikatürü yüzünden dava açıldı. Bu tür davalar basında pek yer bulamadığı halde 2009 yılında da sürdü gitti...Bu arada Adana'da düzenlenen 2. Çiçeği Burnunda Karikatürcüler Festivalinde Nuri Kurtcebe, Gırgır dergisine verdiği emekler nedeniyle festivalin onur çizeri seçildi.

Hürriyet gazetesi 23 Ocak 2009 tarihinde, logosunun altında yazan "Kurucusu: Sedat Simavi" yazısını çıkarıp, kurucusunun yılardır orda yer alan adı yerine internet sitesinin adresini koyarak başta; Türk karikatürüne, mizah yayıncılığına ve her türlü gazete ve dergi yayıncılığına öncülük etmiş bir büyük gazeteci-karikatürcü ve yayıncı Sedat Simavi'ye büyük ayıp etti. Bunu kamuoyunda dert edinen sadece MİZAHHABER oldu, bunu da gururla söyleyebiliriz.

Çiçeği Burnunda Karikatürcüler buluşması 2009'un Ocak ayında Adana'daki Çukurova Kitap fuarında 2. kez gerçekleşti. İki gün süren etkinliklerde Efsane dergi Gırgır'dan yetişmiş, Oğuz Aral ustadan eğitim almış karikatürcüler biraraya gelerek çeşitli etkinliklerle özlem giderdiler...

TGC Ödüllerinde karikatür dalındaki ödülü Sefer Selvi kazandı. Sefer Selvi'nin Evrensel gazetesinde çizdiği karikatürlere verilen bu ödülde, bu karikatürleri MİZAHHABER'de yayınlamamızın da etkili olduğunu Raşit Yakalı ustadan öğrenmek bizi ayrıca mutlu etti.

2009'da yapılan 14. Nehar Tüblek Karikatür Yarışmasında birincilik ödülünü Kürşat Zaman aldı. Yunus Nadi Karikatür Ödüllerini 2009'da Ali Şur ile Ahmet Ümit Akkoca paylaştılar. Ali Şur'un ödül alan karikatürünün benzerlerinin çıkması da polemik konusu oldu.

Dünyanın en önde gelen çizgi romancılarından Enki Bilal, Mart ayında Türkiye'ye geldi ve Yapı Kredi'nin İstikal Caddesindeki Kültür merkezinde bir sergi açtı ve dopdolu bir salona çizgi roman söyleşisi gerçekleştirdi.

Yıl içersinde özellikle NTV Yayınlarının öncüğünde, klasik edebiyat eserlerinin çizgi romanlarının ardı ardına yayınlanmasına tanık olduk. Başka yayınevlerinin de devam ettirdiği bu çizgi roman yayıncılığı, günümüzde edebiyat eseri okumayan kuşaklara çizgi roman yoluyla bunları okutmayı amaçlıyor. Onca yabancı çizgi romana rağmen Hala yerli "bağımsız" çizgi roman basılamayan bir ülkede trajikomik bir durum ollsa gerek...

Hürriyet gazetesinin yarım sayfa olarak sürdürdüğü "Mangal" mizah sayfasının ömür de kısa sürdü. Bu yarım sayfa bir kaç aylık yayından sonra Mart ayında bitirildi.

Yurt dışında çalışmalarını sürdüren çizerlerden ikisi yıl boyunca seslerini Türkiye'ye de ulaştırdı. Bunlardan biri 30 yıldır Paris'te yaşayan Selçuk Demirel, diğeri ise 8 yıl kadar önce Amerika'ya giden New York Times'da çizen ve arka arkaya ses getiren çizgi roman albümleri çıkartan Kutlukhan Perker oldu.

Karikatürcü Hasan Seçkin 120 metreden oluşan rekor uzunluktaki karikatürünü Haziran'da sergiledi. Yıl içinde pek çok kairkatür sergisi açıldı ama bizce en ses getiren sergiler Eskişehir'deki Karikatür ve Mizah Müzesinde açılanlar oldu. Bu anlamda İstanbul'a da fark atan Eskişehir'i ve müze müdürü çizer Atila Özer'i kutluyoruz...

2009 YILI TÜRKİYE 'DE İTALYAN ÇİZER GATTO'NUN YILI OLDU... Aydın Doğan Karikatür Yarışmasında birinciliği Alessandro Gatto alırken, birinciden çok ikinci olan Kürşat Zaman'ın karikatürü tartışmaya açıldı. 2009 yılında da yarışmalardaki "benzer karikatür sorunu" artarak sürdü. 2009'daki 29. Nasreddin Hoca Karikatür Yarışmasında da birinci Aydın Doğan Yarışmasıyla aynı isim oldu: Alessandro Gatto... Nasreddin Hoca Yarışmasında doruğa çıkartılan ve adeta Karikatürcüler Derneğini karalama kampanyasına dönüştürülen bu sorunun 2010'da da süreceği şimdiden belli...

2009 yılı içersinde, Eskişehirli karikatürcü Pertev Ertün'ü ve Salata Mizah dergisinin ve başka dergilerin yayıncısı olmuş Hayri Önder'i yitirdik. Mizahçı yanı güçlü bir oyuncu Aykut Oray ile mizah duygusu yüksek bir yazar olan Demirtaş Ceyhun'u da 2009'da yitirdik.

Karikatürcüler Derneği 2009'da 40 yılını yaşadı ve 40. yıl nedeniyle özel etkinlikler yapıldı. Bunlardan en ses getireni derneğin 200'den fazla çizerin katılımıyla Beyoğlunda açtığı 40. yıl karikatür sergisi oldu.

Karikatürün son yıllardaki bir numaralı "popüler" yıldızı haline gelen, kitapları en çok satan çizer olan Erdil Yaşaroğlu, karikatür albümlerini 2009'da da yayınlamayı sürdürdü. 2009 yılının son "Siyaset Meydanı"nda gerçekleşen yılın karikatürcüler gözünden değerlendirilmesine son yılların en popüler iki çizeri; Erdil Yaşaroğlu, Latif Demirci ile yılların ustası Bedri Koraman katıldılar...

Cihan Demirci'nin Mizah Dergiciliğinin 140 yıllık macerasını anlattığı 2 saati bulan görsel sunumlu söyleşi yıl boyunca 4 kez İstanbul'da, birer kez de; Adana, İzmir ve Kocaeli'nde olmak üzere 7 kez izleyicilerle buluştu.

Karikatürün ve mizahın internetteki dolaşımı ve etki gücü 2009'da yavaş yavaş da olsa artmaya devam etti. Bu anlamda blog denemeleri, yeni siteler açılırken her türlü engele rağmen internetin mizah açısından en özgür ortam olduğu görüldü...

HAZIRLAYAN: CİHAN DEMİRCİ - MİZAHHABER