Cumhuriyet Gazetesinden
bir haber...
Cumhuriyet Gazetesinin 18 Mayıs 2009 tarihli sayısının Kültür sayfasında yukardaki haber yer aldı. MİZAHHABER editörü Cihan Demirci, Cumhuriyet Kültür servisinden kendisini arayan Özge Keskin'in sorularına çok daha ayrıntılı yanıtlar vermişti. Tabii gazetenin dar alanında haber kullanılırken oldukça kısaltılmış. Cihan Demirci, Mizah Dergiciliği tarihi üzerine yoğun bir emekle hazırladığı bir sunumun böyle bir tartışma kapısı açmasına seviniyor ama biliyor ki, Turgut Çevikerle kendisinden başka bu işlerle pek fazla ilgilenen yok ne yazık ki. Daha düne kadar Sn.Çeviker de dahil olmak üzere herkesce Diyojen olan "ilk" dergi şimdi Meğu olmuş, yarın bir başkası çıkıp ondan önceki bir yayını da ortaya çıkarabilir. Çünkü mizah tarihimiz araştırılmaya aç bir şekilde meraklısını bekliyor...
Diyojen mi, Meğu mu?
‘Mizah Dergiciliğimiz 140 Yaşında’ sunumu, mizah dergiciliğimizin başlangıç tarihi konusunda ikilem yarattı
ÖZGE KESKİN
Mizah yazarı ve karikatürcü Cihan Demirci’nin mizah tarihimizi konu alan “Mizah Dergiciliğimiz 140 Yaşında” başlıklı sunumu, mizah tarihimizdeki bazı boşlukları gözler önüne serdi. Demirci, bugüne dek Adana, İzmir ve İstanbul’da birçok mizahseverle buluşan bu görsel söyleşide, mizah dergiciliğimizin 1869’da “Diyojen”le başladığını öne sürüyordu, ancak mizah ve karikatür tarihimiz konusunda pek çok araştırmaya imza atan ve birçok kitabı yayımlanan Turgut Çeviker’e göre öncesi var: 1856’da yayımlanan ‘Meğu’.
Çeviker, “Diyojen’in ilk yayımlanma tarihi 1869 değil 1870’tir. Ama önemli olan bu değil, mizah tarihimizin başlangıcı Diyojen olamaz zaten” diyor ve bu tarihin çok daha öncelere uzandığını belirtiyor: “Osmanlı’nın da bizim tarihimiz olduğunu düşünürsek, ilk mizah dergimiz Diyojen değildir. Diyojen, bağımsız yayımlanan ilk ‘Türkçe mizah dergisi’ olarak 1870-1873 tarihleri arasında 183 sayı yayımlanmıştır. Ama Osmanlı İmparatorluğu’nu mizah türüyle tanıştıran Hovsep Vartanyan Paşa olmuştur.” Çeviker, ‘Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü-I’ kitabında da alıntıladığı bir cümleyi de örnek veriyor: “Ermenilerde Karikatür ve Sanatı başlıklı makalede aynen şu cümle yer alır: İstanbul Ermenilerinin çıkardığı yayınlardan ilki Hovsep Vartanyan’ın 1852’de tek sayı çıkabilen ‘Boşboğaz Bir Adem’idir.” Ama Çeviker, kimsenin ‘Boşboğaz Bir Adem’i dergi olarak görmemesi gerektiğini, Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk mizah dergisinin 1856’da Ermenice yayımlanmaya başlayan ‘Meğu’ olduğunu söylüyor.
ARAŞTIRILMAYI BEKLEYEN TARİH
Ortaya çıkan bu bilgi farklılığı karşısında Cihan Demirci ise Çeviker ile aslında aynı şeyleri söylediklerini; bu karmaşaya “geçmişten bizlere sağlıklı bir tarih bilgisi birikiminin aktarılmaması”nın neden olduğunun altını çiziyor. Demirci, “Çok bâkir bir alan ve araştırılmayı bekliyor” diye nitelendirdiği mizah tarihimiz için “Turgut Çeviker’in, Ferit Öngören’in, Hıfzı Topuz’un, Cemal Kutay’ın kitaplarında hep farklı farklı tarihler yer alıyor” diyor. “Bunlar kafalarımızı karıştıran bilgiler. 1869’un son günlerinde çıkmış bir yayın bizde 1870’te de yazılmış olabilir. İsterseniz, belgeleri ortaya koyarak siz çıkıp ‘Bu tarih 1852’ de diyebilirsiniz. Çünkü 1852’de, Osmanlı sınırları içinde Hovsep Vartanyan’ın çıkardığı bir başka mizah dergisinden (Boşboğaz Bir Adem) bahsediliyor. Diyojen’den önce de kimi dergiler, hatta gazetelerin mizah ekleri çıkmış ama çoğu hakkında sağlıklı bilgiler yok. Çünkü yıllardır, el yordamıyla yapılmaya çalışılan çeşitli çalışmalar var ortada. Benim derdim de o tarih bu tarih tartışmasından çok, mizah dergilerinden yetişmiş bir mizahçı olarak; ayrım yapmadan, mizah dergileri tarihini meraklılarına aktarmaktı.”
(Kaynak: Cumhuriyet Gazetesi-18 Mayıs 2009-16.sayfa)
------------------------------------------------------------------
TİCARET
ÜNİVERSİTESİNDE
"MİZAHİ
İLİŞKİLER"
SÖYLEŞİSİ...
İstanbul Ticaret Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Kulübünün düzenlediği "Mizahi İlişkiler" başlıklı panelde siyaset ve mizah ile uluslararası ilişkiler-mizah ilişkisi konuşulacak. 20 Mayıs 2009 Çarşamba günü, Ticaret Üniversitesinin Eminönü Kampüsü Konferans Salonunda, saat: 13.00-14.30 arasında gerçekleşecek panele konuşmacı olarak; Mim Kemal Öke, Müjdat Gezen ve Cihan Demirci katılacaklar...
(Ticaret Üniversitesi Eminönü Kampüsü: Ragıp Gümüşpala Cad. No: 84 Eminönü)
TİCARET