CİHAN DEMİRCİ YAZDI: "GIRGIR’IN “ÇİÇEĞİ BURNUNDA” KARİKATÜRCÜLERİ 50 YAŞINDA!.."

Hemen yanda ilk sayısının kapağını gördüğünüz, 13 Ağustos 1972 tarihinde yayın hayatına başlayan, mizah dergiciliğimizin seyrini değiştirmiş Gırgır mizah dergisi ve onu yaratan büyük usta Oğuz Aral, mizah dergiciliğinin ve karikatürün seyrini derinden değiştiren benzersiz bir oluşumu gerçekleştirerek, “Çiçeği Burnunda Karikatürcüler” başlığı altında müthiş bir emeğe imzasını atmıştı.

Oğuz Aral ustamızın, “Çiçeği Burnunda Karikatürcüler” adını verdiği önce köşe, sonra sayfa olarak süren bu müthiş oluşumdan pek çok karikatürcü çıktı ortaya. Karikatürümüzde böylesi bir karikatürcü yetiştirme hareketinin benzeri yoktur. Daha önce 40’lı yıllarda Cemal Nadir Güler’in biraz olsun denemeye kalktığı ve birkaç amatör genç çizere ağabeylik yaptığı bir dönem olmuştur ama Güler ustanın çok erken yaşta (45 yaşında) yaşamını yitirmesiyle bu girişimi tam olarak gerçekleşememiştir. Ustam Oğuz Aral, 2002 yılında Cemal Nadir’in 100. Doğum yılı anısına birlikte Taksim’de gerçekleştirdiğimiz benim için unutulmaz o söyleşide tüm bu konulara değinmiş ve bu işi ilk deneyenin Cemal Nadir Güler olduğunu ve ilk gençlik yıllarında ondan bir ışık aldığını belirtmişti.

Bizler bırakın uzak geçmişi daha yakın tarihine bile sahip çıkabilen bir toplum asla olamadık. Yıllardır mizah dergiciliği tarihi, mizah ve karikatür tarihi üzerine araştırmalar yapan, bu konuda pek çok yazı yazıp yayınlayan biri olarak yıllar önce kafama takılan bir durum vardı. Gırgır’ın çıkış döneminde uzun süre derginin künyesinde yayın tarihi yazmadığı için kimse tarihi tam olarak bilemezdi. Bu tam da bize özgü bir vaziyetti. Oğuz abiye 2000’li yılların başlarında evine yaptığım bir ziyarette bu tarihi sorduğumda, bana gülmüş “Bunu da sen bul bakalım” demişti... 1972’nin Ağustos ayında çıktığını biliyordum ama Gırgır zaten klasik anlamda direkt bir “dergi” olarak çıkmamıştı malumunuz. O yüzden ilk sayılarında “Gün Gazetesinin Mizah İlavesinden Seçmeler” yazardı. Kısacası Gırgır dergi olarak çıkmadı, sonradan dergi oldu. 

Oğuz abinin bu gazıyla elimde tarih yazan ilk Gırgır’ı bulup, o sayıdan geriye doğru giderek ilk sayının tarihini bulmak için bir çalışma yapmış ve sonuçta: 13 AĞUSTOS 1972 tarihine ulaşmıştım. Bu tarihi bulunca çocuk gibi sevinmiştim, çünkü o ana kadar hiçbir yerde yazmıyordu ve benim gibi bir tarih delisinden başka pek kimse kafaya takmamıştı belli ki… Sonra bu doğru tarihi pek çok yerde yazdım, Gırgır'ı ve Oğuz Aral'ı anlattığım belgesel sunumda kullandım ama hala özellikle de Sosyal Medya üzerinde yanlış tarihlerin yazıldığını gördüğüm için bu yazıda bir kez daha altını çizmek istedim, özellikle de mizah dergilerinin tarihine meraklı genç arkadaşlarımız için… 

Sonuçta efsane mizah dergisi GIRGIR 2022'de 50. yılı geride bıraktı. 2025'te ise 50. yılı geride bırakma sırası: "ÇİÇEĞİ BURNUNDA KARİKATÜRCÜLER"e geldi!.. GIRGIR dergisi için hazırladığım özel-görsel-belgesel sunumlu 50. yıl söyleşim "Gırgır 50 Yaşında ve Oğuz Aral" 24 Aralık 2022 tarihinde sadece İzmir Mizah Festivali'nde gerçekleşebilmişti. GIRGIR' evsahipliği yapmış olan  İstanbul'da geçte olsa ise ancak geçen yıl 28 Eylül 2024 tarihinde, Kadıköy'de düzenlenen "Kadıköy Çizgi Festivali"nde hem de ciddi sayıda mizahsever bir kitle önünde gerçekleşti. 

GIRGIR 53. YILINDA, ÇİÇEĞİ BURNUNDALAR İSE 50'Yİ GERİDE BIRAKTI!..

Ama bilinmesi gereken, bugüne kadar kimsenin üstünde pek de durmadığı bizim için bir önemli tarih daha vardı… “Çiçeği Burnunda Karikatürcüler”in tam olarak hangi tarihte başladığını da merak ediyorduk. Bundan 11 yıl önce Facebook’ta Yakup Karahan arkadaşımızın “Eski Gırgır” grubunda bu tarihi tam olarak bulmaya çalışırken Çetin Ceylan arkadaşımızın katkısıyla bu konuda da bir sayıya ve bir tarihe ulaşmıştık. Evet… O tarih: 12 Ocak 1975’ti… Bu tarihe ulaşmamızda katkısı olan sevgili çizer arkadaşımız Çetin Ceylan'ı ne yazık ki geçen yılın sonlarında yitirdik, ruhu şad olsun, anısına sevgiyle... 

13 Ağustos 1972 tarihinde çıkan ilk sayı ile Gırgır serüvenine başlayan Oğuz Aral ustamız, “Çiçeği Burnunda Karikatürcüler”e ilk kez bir köşe olarak Gırgır’ın 127. Sayısında başlamıştı. Bu sayının tarihi de: 12 OCAK 1975’ti… Yani 12 OCAK 2023 tarihinde Gırgır dergisinin “ÇİÇEĞİ BURNUNDA KARİKATÜRCÜLERİ” 50. yaşına girmiş oluyor…

Sayıları binlere ulaşan, yüzlerce karikatürcünün geçtiği tabelasız bir okuldur: “Çiçeği Burnunda Karikatürcüler” köşesi ve sayfası… Abimiz, ustamız Oğuz Aral gideli 21 yıl oluyor… Onu gidişinin ardından her fırsatta anmaya çalıştım. Ancak ülkenin ve insan malzemesinin perişan hali nedeniyle son yıllarda ne yazık ki hakkıyla anamadık... 

Malumunuz karikatürün ve mizahın çok yoğun bir baskı altında yaşadığı berbat bir dönemin içindeyiz uzun yıllardır. Ustamız bizi bir yerlerden hala izliyor ve gözlüyor… Onun attığı bir tohum bugün 50 YAŞINDA!..

Oğuz Aral ustamızın "Çiçeği Burnunda Karikatürcüler"e verdiği bu yoğun emeğin önemi şu yaşadığımız dönemde daha iyi anlaşılıyor. Ne yazık ki onun dergicilik döneminin ardından özellikle 90'lı yılların ikinci yarısından itibaren başlayan bir süreçte mizah dergileri bu geleneği sağlıklı bir şekilde sürdüremediler ve Oğuz Aral ustamızın mirasını hoyratça harcayıp, yok ettiler... Bunun üzerine de ülkenin son 23 yılda içine düştüğü süreç üzerine tüy dikti ne yazık ki... İçine düştüğümüz dönemde karikatürün sosyal medyada yaşadığı dram da bunun son örneğidir!.. Dünya üzerinde basılı tarihi 195 yıla ulaşan karikatür sanatı çok önemli tarihi bir dönemecin içindeyken bizleri yetiştiren sevgili Oğuz abimizi ve yaptıklarını daha fazla anımsamamız gerekiyor. Eğer onun verdiği emek onun sonrasında da devam ettirilebilseydi bugün can çekişmekte olan mizah dergiciliğimizde bambaşka bir tablo olurdu. "Çiçeği Burnunda Karikatürcüler" 40'lı, 50'li yaşları çoktan aştılar... Bundan yıllar önce bir kaç kez Adana'da buluşmanın keyfini de yaşadık ve o günleri anlamlı etkinliklerle andık.

O halde uzun lafın kısası: ÇİÇEĞİ BURNUNDA KARİKATÜRCÜLERİN 50. YAŞI HEPİMİZE KUTLU OLSUN ARKADAŞLAR!..

Cihan Demirci (FOÇA-12 Ocak 2025)


#ÇiçeğiBurnundaKarikatürcüler #OğuzAral #GırgırDergisi

OĞUZ ARAL USTAMLA 9 MART 2002 TARİHİNDE TAKSİM'DE CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜNDE GERÇEKLEŞTİRDİĞİM TARİHİ SÖYLEŞİNDEN GÖRSELLER... (C.D.)